Papa, ¿esto es España?

 

Papa, ¿esto es España? Así de atónita preguntaba a seu pai Graciela, unha das cativas Jiménez que protagoniza o coñecido programa Gipsy Kings, se a paisaxe que estaba a ver a través da ventá do coche pertencía efectivamente ao seu país, España. A escena fíxose viral en redes, e o resto, para calquera que botase un mínimo de dez minutos en TikTok, é historia. O meme de Papa, ¿esto es España? é máis que coñecido. O vídeo circula dende hai anos por Internet. Porque é gracioso. Porque é ridículo. Porque reflicte unha ignorancia tal que é inevitable rir. 

Unha nena que se sorprende ao ver o mar, a area, a paisaxe da costa e cuestiona que a imaxe sobre a que pousa a mirada poida pertencer ao mesmo lugar no que naceu. Como vai ser noso se é fermoso? Como vai ser noso se é digno de ver? Como vai ser noso se nos causa estupor? Poida -e seguramente así sexa- que estas preguntas non chegasen nin a roldar a mente da pequena Graciela, polo menos de maneira consciente, e, secasí, resulta evidente que fican penduradas no aire do coche cando seu pai lle contesta: si. 

Graciela ben podería ser unha nena -ou non tan nena- galega. Calquera fillo ou filla dunha terra herdeira da doutrina do auto-odio, afeita á ineficaz explotación dos recursos e resignada a un sinxelo éche o que hai -moitas veces empregado, e resulta paradoxal afirmalo, para constatar precisamente que non hai-. Xulgamos natural que o que nos pertence -ou quizais, dende outra perspectiva, ao que nós pertencemos-, non pode ser atractivo, cativador, merecedor dun mínimo piropo do que poida desprenderse a loanza da súa valía. Estamos acostumados a facer de menos os nosos montes, as nosas vilas, as nosas praias, as nosas industrias, as nosas tradicións e as historias que teceron a nosa idiosincrasia. Así nolo inculcaron e así aceptamos que nos conviña identificarnos cun segundo posto: o da subordinación. 

Pensarán moitos que a saída da subordinación é a insubmisión, que a única forma de autodeterminarse pasa pola rebelión. Para min, romper con todo semella máis unha utopía adolescente ca un plan de futuro. Rompendo nunca se construíu nada. A verdadeira rebelión comeza no cambio, na transformación, na alteración da perspectiva. E, ás veces, a perspectiva adquírese saíndo fóra. Contemplando o diferente, sentíndose incómodo, botando de menos, honrando a pertenza ao pobo que acuñou o termo morriña. E, unha vez de volta, dá comezo o cambio.

O cambio non é necesariamente radical e transgresor. Pode ser interno, progresivo, tan íntimo que reconforta. E pasa por entender que non es menos afortunada por non gozar da primeira fin de semana de vacacións nunha praia das Maldivas ou vendo o atardecer dende unha góndola de Venecia, se tes a sorte de que o obxectivo da túa cámara capte unha raiola de sol atravesando as pólas dunha árbore nas Rías Baixas ás cinco e vinte e tres minutos da tarde. Pero, por desgraza, ese cambio non é común, ou non o é tanto como a repetida -e case obrigada- pregunta de a onde vas de vacacións? Como se fuxir fose un requisito e empaparnos do alleo un xeito de validar o tempo de lecer. E a quen ten a valentía de consagralo á apreciación do que é seu aínda o miran con compaixón. Quedas aquí? Non fas nada especial? E eu río. Porque é gracioso. Porque é ridículo. Porque reflicte unha ignorancia tal que é inevitable rir. 

Quizais a rebelión chegue co pensar de que non hai nada máis especial que quedar aquí.

Noela Rivas